شرح دو بیت شیخ شبستری رحمه الله

شیخ محمود شبستری در گلشن رازش می فرماید :

احد در میم احمد گشت ظاهر

در این دور اول آمد عین آخر

ز احمد تو احد یک میم فرق است

همه عالم درین یک میم غرق است.

شیخ شبستر حقا و انصافا در این دو بیت در سفته اند و لله دره.ایشان با بیان رمز آلود خود به حقایق والا و بالایی از عرفان اشارت داشته اند که کم کسی را رسد که مثل وی اینگونه مکاشفات ربانی را به لسان انسانی بیان نماید.همانطور که در نظر اول معلوم است حرف و گفت شیخ در مورد حضرت حق جل جلاله و مرآت تمام نمای حق و انسان کامل یعنی حضرت رسول صلوات الله و سلامه علیه و آله است.

همانگونه که پیشتر اشارت رفت ، نمایش و گویش تجارب عرفانی و مکاشفات ربانی امری بسیار صعب و مستصعب است.چرا که ما للتراب و رب الارباب ! و نیز عالم پاک از کجا ، عالم خاک از کجا ؟! علت سخت بودن این کار ، عدم سنخیت بین اعلی علیین و اسفل سافلین است.تجارب گهربار عرفانی را که از جنس نورند ، چگونه میشود در قالب مادی و ظلمانی این عالم وارد کرد.درست به همین دلیل است که یکی از عوامل صمت عرفا و سکوتشان مشکل بودن اظهار مکاشفات است در قوالب الفاظ. البته دلیل دیگر نیز همانگونه که میدانیم پرده پوشی و وجوب رازداری معشوق ازل و ابد است.

عارفان که جام حق نوشیده اند

رازها دانسته و پوشیده اند

هر که را اسرار حق آموختند

مهر کردند و دهانش دوختند

از مطلوب و منظور خود دور افتادیم.عرض شد کار سترگ عارف نستوهی مثل شبستری این است که بین عوالم مکاشفه و جذب با عوالم ظلمانی دون دنیا ارتباط وثیق و متینی ایجاد فرموده است.سعیش مشکور انشاالله ...

حالا در این مجال کوتاه هدف و مقصود ما شرحی اجمالی بر این دو بیت پر مفهوم است.همانطور که معلوم است بین دو کلمه احمد و احد یک میم فرق است و با حذف میم از احمد واژه ی احد به دست می آید.حالا حرف بر سر این میم است که چگونه از احد ، احمد می سازد.میم اشاره به تحیر دارد.حیرت در عرفان یک مقام عظیم و عجیب است.اگر به شکل ظاهری میم دقت شود ، همان دایره است که ادامه اش به طرف پایین امتداد پیدا کرده است.حیرت همیشه در دایره اتفاق می افتد.انسان متحیر هیچگاه خط سیر راست و مستقیم ندارد. بلکه در دایره ای به دور خود می چرخد و سرگردان است. یعنی سرش گرد خودش به صورت گرد و دایره حرکت می کند.

بعد از مدتی این حیرت عرفانی و شک مقدس همانگونه که در جریان حضرت خلیل (ع) اتفاق افتاد ، مقدمه ی وصول به طمانینه و ایمان راسخ می شود.که تجلی احدیت است.در این باره باز اسرار فراوانی وجود دارد که مجال واسع می طلبد و انشاالله در آینده نزدیک باز در این مورد با شما به راز خواهیم نشست.موفق باشید.

" مجید شجاعی زنجانی "